De parto

De Parto (2006 Espainia, 58 min)
TVEk ekoitzitako dokumental hau DocumentosTV saioan eman zen. Bertan, OMEko haur saileko Michel Odentek eta Mardsen Wagnerrek parte hartzen dute eta baita Espainiako ginekologia elkarteko buruak ere. Hiru hauen eta beste hainbat emakumeren esperientziatik abiatuta Espainiar Erreinian erditzeak duen egoera aztertzen da.


Nire hautua
Erditzearen inguruko dokumental hau hartu dut gaiak niretzat duen interesagatik. Erditzearena izan ere, Hego Euskal Herriko emakumeei lapurtu dieten bizitzako zati garrantzitsutzat daukat. Erditzea kendu zaielako emakumeei, protagonismoa ezezaguna den mediku bati eman eta etxeko sukaldetik aterarazi dituzte eta. Ospitalizatu, baztertu, gaixotasun gisara tratatu. Gainera, zientziaren izenean, gainontzeko erditzeak gutxietsi eta estigmatizatu dira eta erditze mekaniko bat inposatu eraginkortasunaren izenean. Bada garaia eztabaida sortzeko gai honen inguruan; oxitozina zer den jakiteko.
G. Zum. Auzme.

El sol del membrillo, artea eta zinea uztartzen dituen dokumental esperimentala - Víctor Erice (1992)

Dokumental honen egilea Victor Erice zinegile euskalduna da. El sol del membrillo 1990eko udazkenean filmatu zen Madrilen, eta 1992an estrenatu. Argia ikusi zuenetik asko dira dokumental honek jaso dituen sariak, hala nola, 1992eko Canneseko Epailearen eta Kritikaren Sariak, eta Chicagoko Festibaleko Sari Nagusia.  Gainera, kritikak beti goretsi duen artelana izan da. Aipatzekoa da zinemagintza munduko 60 aditu bildu zituen Ontario Cinemateca inkestak El Sol del membrillo 90. hamarkadako film hobera izendatu zuen, Lars von Trier, Takeshi Kitano eta Jean-Luc Godard bezalako zinegileen lanen aurretik.

Ideia originala Antonio López margolariaren eta Victor Ericeren elkarlanaren emaitza da. Dokumentala Antonio Lopezen membrillero edo irasagarrondoaren  ingurukoa da. Margolariak bere etxeko patioan irasagarrondo bat du. Udazkeneko lehenengo egunetan heltzen hasten dira bere fruituak, eta orduantxe, garai honetan,  ageri da irasagarraren eguzkiaren argia., berotasun koloreko argia.

Antoniok askotan lan egin izan du bere patioan landatuta dagoen arbola horren heldutasun fase honen inguruan. Eta aurten erronka bat planteatu dio bere buruari: bere pinturan eguzkiaren izpiak irasagarraren hostoen tartetik sartzen islatzea . Lasaitasunez egiten du, zuhaitzaren inguruan egunak eta asteak pasaz, bere konpainiaz gozatuz. Azken batean hori da dokumental honek azaltzen duena. Antoniok udazken osoa igarotzen du estudio zaion patio honetan, bere margolana egiteak suposatzen duen errutina plazaratuz: egunen iragana, jendearen joan etorriak eta beraiekin dituen harremanak… Izan ere, Antonioren azken azken helburua ez da margolana amaitzea, horrenbesteko zirrara sortzen dion irasagarrondoaren inguruan aste batzuk igaro eta bizia den izaki honekin hizketaldi bat izatea baizik.

Victor Ericerentzat garrantzitsua zen Antoniok zuen sentimendu hau transmititzea ikusleari. Pintura eta zinemagintza, bi arteak harremantzen ditu dokumental honek nire ustez. Batetik, margolan bat egitearen prozesua grabatzen da, eta kamerak horixe filmatzen du, besterik gabe, prozesu zoragarri horren lekuko delarik.

Horretan ezberdintzen da dokumental hau beste askorengandik. Pertsonaiak ez zaizkio inoiz kamerari zuzenean zuzentzen, eta bere presentziaz ia ez gara ohartzen. amaieran agertzen den eszenan Ericek erakusten duen arte. Sekuentzia luzeak dira, kamara utzi eta gertatzen dena grabatzen du. Azken finean, pinturak eta zineak biek errealitate zati bat betikotu nahi izaten dute, instant bat hilezkor bihurtu. Kamerak ere berdina egiten du Antonioren lanarekin, artistari barrenetik ateratzen zaion sentimentu bat betirako gorde. Antonioren grin hori margolan hau da, eta Ericerena filma.

Honexegatik hain zuzen ere, kamerara ikusten ez dugulako alegia, momentu askotan El sol del membrillok dokumentala baino, fikzioa eman dezake. Prestatua dagoen zeozer… baina ez da horrela, bertan gertatzen direnak Antoniok bere bizitzan egiten dituenak dira, eta eszena batzuk motibatuak izan badira ere (bikote txinatarrarena kasu), elkarrizketako jarioa naturala da beti. Kamera, ikuslearekin eta dokumentaleko protagonistak bezala, udazkeneko egun horietan ematen diren gertaerak deskubrituz joango da. Denboraren iragan hau adierazteko,  baliabaide asko erabiltzen ditu Ericek, nik bi aipatuko nituzke, atentzioa deitu didatelako:

1-                    Argiaren jolasten du, eguzkiaren argi izpiek margoan eta dokumentalean duten garrantzia azpimarratuz bezala. Horrela ba, egunsenti eta ilunabarrak oso ohikoak dira, baita sekuentziak argitu eta iluntzearen efektuak.

2-                    Lehen esan dugun bezala, planoen aukeraketa eta kamararen kokaleku eta mugimentuak deigarriak dira. Askotan plano luzeak eta estatikoak erabiltzen dira. Oso ohikoa da ere kamara kokaleku bera erabiltzea sekuentzia ezberdinentzat, fundituetaz baliatuz denboraren eta argiaren iragana egon dela ikusteko.

90eko zine dokumentalaren aintzindari dugu El sol del membrillo. Garai honetan hasi ziren uztartzen errealitatea eta fikzioa dokumentalgintzan. Ordurarte bide ezberdinak egin bazituzten, Abba Kiarostami (Y la vida sigue 1991), Ron Fricke (Baraka 1992) eta José Luis Guerín (En construcción 2001) eta bestelako zinegile posmodernoek bide berriak zabaldu zizkioten dokumental garaikideari. 

FITXA TEKNIKOA
Titulu originala	El sol del Membrillo
Urtea	1992
Iraupena	139 min
Herrialdea	Espainia
Zuzendaria	Victor Erice
Gidoilaria	Victor Erice
Ideia originala	Victor Erice eta Antonio López
Musika	Pascal Gaigne
Argiztapena	Javier Aguirresarobe eta Ángel Luis Fernández
Produktora	Igeldo P.C. / María Moreno P.C.
Generoa	Dokumentala

Filmeko eszena bat:
http://www.youtube.com/watch?v=eB9Mr1w4iQI

Ane Fernandez Aranburu

Ikus-entzunezko komunikazioa, 4.maila

 

EZKABA -La gran fuga de las cárceles franquistas -

- FITXA TEKNIKOA:

Izenburua: Ezkaba, la gran fuga de las cárceles franquistas.

Generoa: Dokumentala.

Errealizazioa eta gidoia: Iñaki Alforja

Ekoizleak: Sofia eta Itziar Alforja

Iraupena: 70 minutu

Hizkunza: Gaztelera

Estreinaldia: 2007ko Martxoak 2

Eguzki Bideoak.


Iruñea, 2006


- SINOPSIA:

Espainiar Estatuko presondegietan inoiz izan den ihesaldirik jendetsuena gogora dakar dokumental honek, bertan parte hartu zuten pertsonen testigantzak ardatz harturik (ihes egindako preso ohiak, euren senide eta lagunak…). Iruñeako Ezkaba mendian dagoen San Kristobal gotorlekuko ihesaldiaz ari gara, 1938. urteko maiatzaren 22an jazoa, Espainiako Guda zibil bete betean. Irudi historikoak eta gaur egungoak uztartuz, altxamendu frankistaren urte beltzetako kartzela horretako ziegetan pilatuta bizi ziren ehunaka presoren (errepublikarrak, abertzaleak, komunistak…) muturreko bizi baldintzak salatzen ditu dokumentalak eta bide batez, gertakari epiko honen inguruan nagusi izan den urtetako isiltasunari estalkia kentzen dio.

Gotorleku zaharrean gatibu zeuden 795 lagunetatik hiruk baino ez zuten ihes egin eta muga igarotzea lortu. Gainerakoak berriro atzeman zituzten frankistek, horietako asko, gainera, ihesaldian bertan erailak edo fusilatuak izan ziren beranduago. Jende guzti horren memoria duin egiteko helburuz egina, Estatu espainiarrean berriki jazotako zenbait gertakari historikoren inguruan egon den manipulazioa salatu nahi du Iñaki Alforjak bere lanean eta memoria historikoa eta amnesia sozialaren inguruan hausnartzeko gonbitea egiten dio ikusleari.

* * *

Baliabide xumeak erabilita, Eguzki banaketak dokumental interesgarriak plazaratu ohi ditu, atzean kritika sozial sendoa dutelarik. Ezkabakoa nahiko gertutik heldu nauen gaia delako aukeratu dut, nire aitona eta amonaren herrian izan ere, zenbait jende bertara preso eraman baitzuten, tartean senide urrun bat. Nonbaiten entzunda, zeozer irakurrita… lehendik baneukan San Kristobalgo ihesaldiaren berri baina beldurrak, lotsak edo auskalo zerk eraginda familia artean oso gutxi egin izan da hitz honelako gauzei buruz. Hori dela eta, dokumentalean jasotako kontakizunek hunkitu egin ninduten; hauek dokumental baten bilduak izan dira baina tristea da inoiz argitara aterako ez diren zenbat eta zenbat testigantza dauden pentsatze hutsa. Horregatik garrantzitsua deritzot horrenbeste denboran isilpean egon diren istorioak tankera honetako dokumentaletan jasotzeari, belaunaldi berriek jende askok eta askok urtetan jasandako jazarpen eta sufrimendu horren berri izan dezaten alde batetik eta bestetik, horren erantzuleek izan duten eta izaten jarraitzen duten inpunitatea salatze bidean.

Youtuben ikusteko (ez dago osoa ikusgai):

1.Zatia:

Beñat Azkarate

31. taldea

TO SHOOT AN ELEPHANT

FITXA TEKNIKOA:

IZENBURUA: “To shoot an elephant”
Ekipoa: Alberto Arce
Zuzendariak: Alberto Arce/ Mohammad Rujailah
Script-a: Alberto Arce/ Miquel Marti Freixas
Edizioa: Alberto Arce/ Miquel marti Freixas
Soinua: Francesc Gosalves
Post-produkzioa: Jorge Fernández Mayoral
Diseñua: Mr. Brown and Malibrán
Ko-produkzioa eta banaketa: Eguzki Bideoak.
Itzulpena: Mohammad Rujailah/ Alberto Arce
Iraupena: 112´

SINOPSIA:

 

George Orwellek Asiari begiratzeko oraindik baliagarria den modu bat definitu zuen. "To shoot an elephant" Gazako Zerrendan egondako lekuko bati buruzko kontakizuna da. 2008ko abenduaren 27tik aurrera "Cast lead" (Berun urtua) izeneko operazioak elefanteak tirokatzen eman zituen 21 egun. Frankotiradoreak, F-16 hegazkinak, tankeak 600kilometro karratuko lurraldea garbitzen. Premiazko irudiak ditugu, logura kentzeko moduak, ikaragarriak eta zikinak; anbulantzietara itsatsiak biztanleri zibil palestinarraren ondoan gelditzea erabaki eta lortu zuten atzerritar bakarrek lortutakoak. Azken emaitza, eraso sionistaren amaieran, 1.416 hildako.

Zergatik dokumental hau?

Maiz dokumental ugari iristen dira hango eta besteko errealitatearen gaineko kontakizun batekin, bertsio batekin, ikuspuntu batekin beraz. Ekidin ezinezko jarrera bat dela deritzot, zaila behintzat. 
 

Kasu honetan ere jarrera hartze hori errepikatzen da, baina uste dut, orain arte Palestinako gatazka azaldu izan denean, nahiz et gordintasunaz eta bernetan heriotzaz hitz egin, dokumentalak ez dira berau islatzera iritsi. Dokumental honekin ordea, bestelako kazetaritza eredu bat garatzen dela esango nuke. 
 

Norbere erabakia da zein ikuspuntu eman nahi den erabakitzea, baina normalean aurkitzen ditugun garaitzaileen ikuspuntuaren aurrean, anbulantzietan, zaurituen erreskatean boluntario gisa dabiltzan zibilen ikuspuntua askoz ere zintzoagoa dela ematen du, tirokatzen, zauritzen eta erasotzen dutenenaren aldean. 
 

Erreskatean lanean dabiltzan boluntarioen ausardiaz mintzo da pelikula, desarmatuta, anbulantzia eta kemena besterik ez duen jendea da protagonista, beraien bizipenak istorio. 
 

Gainera, guzti hau, formatu sinple eta etxekoi baten bitartez helaraztea lortzen da, muntaia konplexurik gabe, plano berezirik gabe. Begirada bat izan nahi du pantailan azaltzen denak, eta nirekin behintzat lortu du. 

Hemen duzue  trailera gaztelaniaz, dokumentala ikusi aurretik gomendagarria zertaz mintzo den jabetzeko: http://www.blip.tv/file/2798654/

Haizea Solagurenbeaskoa Alkorta

31. taldea

Jack Smith and the Destruction of Atlantis

Igone Arreitunandia Berridi
Ikus-entzunezko komunikazioa 4.maila

Jack Smith and the Destruction of Atlantis

FITXA TEKNIKOA


Zuzendaria:Mary Jordan
Herrialdea: AEB
Hizkuntza:Ingelesa
Iraupena:94 minutu
Generoa:Dokumentala
Musika:Thurston Moore,John Zorn
Kolorea: Zuri beltzean
Lokalizazioak: New York
Estreinaldia:
2006ko Tribecako zinemaldia
2007an New Yorkeko hainbat zine aretoetan
SINOPSIA

Jack Smith and the destruction of Atlantis dokumentala estatubatuar zinemagile enigmatikoaren ingurukoa da. Andy Warhol-en zinemaren eragileetako bat izan zen hau. 60. hamarkadako zinema experimentalaren erreferentzia den Jack Smithen lanen inguruko gogoeta bitxi bat eskaintzen du dokumentalak. Artista estatu batuarraren gorainoko imaginazioaz gozatzeko aukera eskaintzen du. Bere tendentzia politikoak eta kulturaren negozializaziori egiten zion mespretxua azaltzen zaizkigu. Artearen izenean diruari eta famari uko egin zion maisuaren munduan murgiltzeko aukera da.

                                  

Onartu beharra daukat hasiera batean nire intentzioa Warholen dokumental, ensaiu experimental bat aurkitzea zela edota bere inguruko dokumentalen bat aukeratzea, gai aldetik bera ere asko interesatzen baizait. Momentu batean ia ia 'Absolut Warhola' dokumentala aukeratu nuen,bere jatorriaren inguruan eginiko dokumentala, nongoak ziren gurasoak,nola bizi diren han... Baina informazio apur bat gehiago bildu ondoren Jack Smith and the destruction of Atlantisekin aurkitu nintzen. Warholek hasi zuen dokumental experimental hau, ondoren Mary Jordanek osatu zuena. Ezagutzen zuen apur bat Jack Smith baina egia esan bere lanaren inguruan nuen jakintsa oso urria zen. Beraz bere flamming creatures lana apur bat ikusi ondoren konturatu nintzen gizon honen inguruan gehiago jakin beharra neukala. Beraz, dokumental honen bila hasi nintzen, esan behar da internet bidez lortzeko oso zaila dela baina azkenean rapidshare-ri esker deskargatu ahal izan nuen.

Eta dokumentalak erabat harriturik utzi ninduen. Ez dakit inoiz ezer antzerakorik ikusi dudan. Dokumentala teknika aldetik nola eginda dagoen pila bat gustatu zait, baina onartu beharrean nago gehien harritu ninduena pertsonaia honen irudia izan zela. Bere lanak bitxiak dira, ezberdinak, aurreratuak erabat. Esan beharra dago garai hartan pil-pilean zegoela zine, dokumental,esperimentu berriak egiteko grina eta gauza bitxi eta eder asko utzi zituztela garaiko artistek. Baina onartu beharra dut Jack Smith izan dela guztiz miresgarriena iruditu zaidana. 

Limite guztiekin hausten da, muntairik gabeko Jack Smithen lanak erakusten zaizkigu, asko inoiz zabaldu gabeak. Mary Jordanek artista honi eginiko tributua da eta honen artea bere osotasunean eta bere horretan inolako filtro gabe erakust en digu eta izugarri ondo lortzen du cosmos abanguardista horretan gu murgiltzea.

Oso dokumental bitxia,surrealismoa eta psikodelia nahastean dabiltzala edo agian ez, ez dakit zerbait ezberdina da,niretzat berria,arte hutsa, merezi duena, erabat.

OROITARRIA

OROITARRIA

FITXA TEKNIKOA

Ekoizpena: Ruben Marcilla.

Urtea:2008

Gidoia: R. Marcilla, H. Bengoetxea

Irudiak: Eguzki Bideoak.

Musika: Mikel Elizaga.
Hizkuntza: gaztelera, euskara, ingelesa, frantzesa
Lizentzia: Creative commons

Sinopsia:

Dokumental honetan, Iruñan dagoen oroitarri bat aitzaki gisa erabiltzen da beste hainbat konturi buruzko iritziak eta informazioa jasotzeko. Aitzaki gisa, 1978ko San Ferminetako liskar gogorrak salatzeko, San Ferminen eta orokorrean Iruñaren bilakaera azaltzeko, trantsizio garaian Euskal Herrian hartu ziren hainbat erabaki politiko kontatzeko...

1978ko San Ferminetan, German Rodriguez iruñearra hil zuen Espainiako poliziak. Festa giroa zen nagusi hirian, baina garai zailak ziren Euskal Herriarentzat. Franco hil zen, baina euskaldunen eskubideak ez ziren errespetatzen oraindik. 1976ko gasteizen 5 langile hil zituzten, esate baterako. Germanena ez zen kasu isolatu bat izan beraz. Baina botereak, kasu guztiak ahanzturara eraman nahi izan ditu. Herritarrak hala ere, ez dituzte hain erraz ahazten German Rodriguez-ena bezalako gertaerak. Oroitarria gaur egun German hil zuten tokian dago jarria. Askok ez dute gustuko, tartean egungo agintariek. Hainbat eraso jaso ditu harriak, baina beti jarri dute berri bat herritarrek.

Dokumentalean 6 pertsonen hitzak jasotzen dira artxiboko irudi eta soinuekin nahastuta: Xabier Irisarri, Sabino Cuadra, Miren Egaña, Xabier Barber, Piru Zabalza eta Nerea De Diego-renak.

Iruzkina

Oroitarria eza beste munduko dokumentala baina oso interesgarria iruditu zait. Batez ere, gaia nahiko gertukoa delako ia euskaldun guztiontzat. Gaur arte, nik ere, entzun izan ditut 1978ko San Ferminen inguruko gauzak. Baina dokumental hau ikusi arte ez neukan oso argi zer gertatu zen. Banekien trantsizio garaian gertatu zela, baina ez nekien zein ekintzekin lotu behar zen Iruñako gertaera.Hortaz hitzegiteko oroitarriaren gorabeherez baliatzea ere oso egokia iruditu zait gainera eta dokumentalean parte hartzen duten pertsona guztiak beharrezkoak direla uste dut. Artxiboko irudi eta soinuen erabilerak ere asko aberasten du Ruben Marcillaren lana.

http://sanfermines78gogoan.org/?p=153&langswitch_lang=eu

Arnaitz Lasarte Santa Kruz

31. taldea

LA ESPALDA DEL MUNDO

FITXA TEKNIKOA

Zuzendaria: Javier Corcuera

Gidoilaria: Elías Querejeta, Fernando Leon de Aranoa eta Javier Corcuera

Produkzioa: Elías Querejeta P.C.  TVEko  eta Vía Digitaleko kolaborazioekin.

Iraupena: 89 minutu

Herrialdeak: Peru, Turkia, Estatu Batuak

Produkzio urtea: 2000.urtea

SINOPSIA: Pelikula hiru erreportajetan banatzen da. Erreportaje bakoitzak gizakiek dituzten gizarte eta politika bide-gabetasunak biltzen ditu. Lehenengo erreportajea El Niño deitzen da, Guinder  Rodriguez umearen istorioa biltzen du. 11 urte dituen ume honek familia handi  batean bizirauten du ahal duen bezala. Rodriguez familia etxola batean bizi da, Lima hiriko kanpoalde pobreenean. Guinderren eskutik “picapedreroen” bizitza ezagutu du ikusleak.  Perun bizi diren gazte askok behartua ikusten dute euren burua gaztetatik harriarekin lan egitera. Ikusleak ikusiko du nola ume hauek ahal duten moduan lan egingo dute familia laguntzeko eta eskolara joateko. 

 

Bigarren erreportajea La Palabra deitzen da eta Leyla Zanari eginiko omenaldia da. Leyla Zana turkiar parlamentura heldu zen lehenengo emakume kurdutarra izan zen. 1994.urtetik Ankaran kartzelatuta dago, 15 urteko atxiloketa betez. Kurdistaneko ikurrinako koloreen diadema bat eramateagatik eta kurdutarrez esategatik esaldi bat atxilotu zuten. Emakumearen senideek kontatuko dute istorioa. Mehdi Zana, Leyla Zanaren senarra agertuko da dokumentalean, Suedian autoexiliatua dagoena 16 urte kartzelan pasa ostean.

Azkenik La Vida erreportajea daukagu. Texaseko heriotz korridorean kokatzen du egileak ikuslea. Atal honetan heriotz zigorraren hoztasuna ezagutu dugu. Thomas Milerren sentimendu hotzak entzungo ditugu, alkaidearen iritzia, apaiz protestantearen iritzia eta kartzelako hainbat langileena ere. Baita biktima batzuen istorioa eta kondenatuen senideen egoera. 

ANALISIA

Dokumental honetan hiru pertsonai argi ditugu, Guinder, Medhi eta Thomas. Pertsonaia bakoitzak bere errealitatea erakusten du naturaltasun osoz, hau da, hiru istorioek errealak dira eta pertsonaiek beraien errealitatearen berri ematen digute. Istorioek munduan gertatzen diren hiru arazo erakusten dizkigute, soziala, raziala eta politikoa. Hiru atalek nolabait ikuslea hunkitzen dute erreala den zerbait kontatzen eta erakusten dutelako, errealitate gordina agerian uzten dutelako.

Dokumental honen sinesgarritasuna batez ere hiru pertsonaietan ikus dezakegu, haiek egiazkotasun hori ematen diotelako. Argi dago kameraren presentzia dagoela, baina pertsonaia hauek kamera euren errealitatearen zati bilakatzen dute. Adibidez, Guinderren istorioan “Picapedreroen” errealitate gordina ikusten dugu eta nola 11 urteko ume batek lan neketza horretan aritzen den, baina errealitate ilun horretan umeak ume izateko aukera daukate. Medhi bere herrialdetik kanpo bizi da eta garai txarrak bizi izan dituen arren etorkizun hobeago bat egongo dela uste du. Thomas-ek bere aldetik, heriotza modu arruntean ulertzen du.

Dokumentalak errealitate gordinak erakusten ditu eta niretzat behintzat bi gauza argi adierazi nahi dira:

1. Errealitate hau bizi duten pertsonek normaltzat hartzen dituztela egoera bidegabe hauek. (hori aldatu nahi du egileak, nire ustez).
2. Munduko leku askotan hiru istorio hauek behin eta berriz errepikatzen direla.

 

NORTZA GOIRIGOLZARRI GARCIA

EUSKARA TALDEA 31.TALDEA